Borówno z potu tkaczy powstałe

Pocysterska wieś (a właściwie dwie połączone dziś osady) należąca niegdyś do opatów z Krzeszowa była także zagłębie tkaczy chałupników oraz wydobywców melafiru.

Borówno składa się z dwóch starych wsi (Harta i Forst), o których wiadomo, że należały do cystersów z Krzeszowa. Nie wiadomo natomiast dokładnie kiedy powstały. Starsza była Hartau, którą w 1583 roku opat Kasper II Ebert zakupił dla klasztoru, a więc musiała już istnieć wcześniej. Część górna (Forst) powstała prawdopodobnie dopiero w końcu XVII wieku. Obie części rozwinęły się szybko i w pierwszej połowie XVIII wieku należały już do większych osad w okolicy.

W 1747 roku w Hartau było 47 zagrodników i chałupników, a w Forst 43. W 1765 roku wartość majątku klasztornego w Hartau wynosiła tylko 493 talary, chociaż mieszkało tu 23 zagrodników i 19 chałupników, w tym 9 rzemieślników, natomiast wartość majątku klasztornego w Forst wynosiła 2.045 talarów, a mieszkało tu 25 zagrodników i 22 chałupników, wśród nich również 9 rzemieślników, głównie tkaczy chałupników. Jak widać były to duże, ale raczej ubogie wsie. Słabo się rozwijały, a mieszkańcy w znacznym stopniu trudnili się tkactwem. W XVIII wieku przeprowadzono między obiema wsiami trakt handlowy wysadzany drzewami, którego przebieg pokrywał się z obecną szosą nr 367.

Po sekularyzacji dóbr klasztornych w 1810 roku obie wsie stały się własnością królewską (rządzących w Prusach Hohenzollernów). W 1825 roku w Hartau były 42 domy, a wśród mieszkańców było 20o tkaczy, utworzono tez wolne sołectwo. We Frost znajdowało się wówczas 45 domów, również wolne sołectwo, a na miejscu mieszkało 26 tkaczy. Połowa XIX wieku była okresem największego rozkwitu wsi, potem zaznaczał się już powolny odpływ ludności.

W końcu XIX wieku rozpoczęto eksploatację kamieniołomów, ale wieś już się nie rozwijała. Upadło tkactwo chałupnicze, które dawało utrzymanie części mieszkańców. Sporo ludzi pracowało w okolicznych kopalniach węgla kamiennego, m.in. w Czarnym Borze. W 1939 roku między obiema częściami, połączonej już wsi, wzniesiono kościół, wcześniej w górze stała tylko kaplica.

Po 1945 roku obie części wsi otrzymały jedną nazwę, Zalesin,, którą potem zmieniono na obecną. Niżej położone zabudowania ciążyły wyraźnie do Czarnego Boru, szczególnie po reformie administracyjnej w 1975 roku, gdy zlikwidowano powiaty i wieś znalazła się w województwie wałbrzyskim. Obecnie domy od strony zamku w Czarnym Borze uważane są raczej za jego część. Znacznie rozbudowano kamieniołomy i zwielokrotniono w nich wydobycie, co ustabilizowało sytuację ludnościową. Dawniej w pobliżu Borówna eksploatowano też niewielkie złoża węgla kamiennego, bowiem sięgały tu pola wydobywcze kopalń z Czarnego Boru i Przedwojowa. Obecnie czynne są kamieniołomy melafiru, które dają rocznie do 700 tys. Ton wysokiej jakości surowca. Zasoby miejscowych złóż są oceniane na około 40 mln. Ton. Zakłady w Borównie należą do największych kamieniołomów na Dolnym Śląsku. Borówno ma charakter przemysłowo-rolniczy. W 1988 roku było tu 41 gospodarstw rolnych, a wyłącznie z pracy w rolnictwie utrzymywało się się około 30 proc. ludności zawodowo czynnej, obecnie odsetek ten jeszcze wzrósł. Wieś ma słabo rozwinięte zaplecze handlowo-usługowe, ale jest tu OSP, bar i stacja benzynowa. Pomiędzy obiema częściami wsi, omijając zabudowania prowadzi ruchliwa szosa nr 367 łącząca Wałbrzych z Jelenią górą przez Przełęcz Kowarską, natomiast przez obie części wsi prowadzą lokalne drogi do czarnego Boru. Na terenie wsi nie ma cennych zabytków, choć są budynki zasługujące na uwagę. Z pewnością należy do nich kościół Chrystusa Króla wzniesiony w roku wybuchu II wojny światowej z kamienia łamanego na rzucie prostokąta. Świątynia jest jednonawowa, z wejściem w narożnym podcieniu, nakryta dwuspadowym dachem z 8-boczną sygnaturką zwieńczoną ostro-słupowym hełmem. Na frontonie znajduje się stylizowane okno rozetowe, wewnątrz jedynie skromne wyposażenie z okresu budowy kościoła. W dolnej części wsi między domami, stoi kapliczka domkowa z XIX wieku, druga, niestety zdewastowana znajduje się w górnej części wsi, a największa, pochodzą także z tego samego okresu stoi przy leśnej drodze na przełęczy oddzielającej Jastrzębią górę i Czubę. We wsi zachowały się murowane domy mieszkalne i mieszkalno-gospodarcze z XIX i początku XX wieku.

Artykuł ukazał się drukiem w Tygodniku „Nowe Wiadomości Wałbrzyskie”.

Brak możliwości komentowania.